Αφηγήσεις για το πάθος 

και την Ανάσταση

Από το βιβλίο του Καθηγητή 
Αλεξάνδρου Τσιριντάντη «Για μια πορεία με επίγνωση»

[...] Μπορώ να καταλάβω τη συζήτηση για ό,τι θέλετε, αλλά δεν αμφιβάλλω για την ειλικρίνεια των ευαγγελιστών. Ειλικρίνεια που την απέδειξαν η θυσία τους. Ξέρω ότι δεν πέθαναν πάνω σε θρόνους ούτε με τσεκ-μπούκ στην τσέπη. Ότι η συγγραφή των βιβλίων αυτών μόνο διωγμούς και περιπέτειες τούς έφερε και ίσως μαρτυρικό θάνατο.

[...] Θεολόγοι αρνητικής νοοτροπίας το έκαναν έργο τους να αναζητούν διαφορές στις αφηγήσεις των ευαγγελιστών μεταξύ τους. Εγώ σ' αυτές τις διαφορές ακριβώς βρίσκω την ειλικρίνεια τους. Οι άνθρωποι αυτοί ούτε προ-συνεννοημένοι ήσαν ούτε δασκαλεμένοι από κανένα. Και αν ακολουθήσουμε τις εικασίες μερικών θεολόγων ότι υπήρχε ένα πρώτο-κείμενο (Urmarkus), πάντως έγραψαν ο καθένας αυτοτελώς. Και ειδικότερα, για όσα γράφουν σχετικά με τον θάνατο και την ανάσταση του Ιησού, σε μένα τουλάχιστον, κάνουν εντύπωση τα ακόλουθα:

Πρώτα-πρώτα τα Ευαγγέλια μας παρουσιάζουν πολλές δυσκολίες που δεν τις συναντά όποιος διαβάζει τις αφηγήσεις θανάτου μεγάλων ανδρών.

Πάρτε, λ.χ., την αφήγηση για τις τελευταίες ώρες του Σωκράτους, όπως μας τις περιγράφει ο Πλάτων στον Φαίδωνα. Τί ωραία αφήγηση! Όλα όσα είναι γραμμένα εκεί είναι σκόπιμα και ανεβάζουν τον Σωκράτη. Δεν θέλω καθόλου με αυτό να αμφισβητήσω την αλήθεια της αφηγήσεως, κάθε άλλο! Αλλά λέω ότι όλα όσα γράφονται εξυπηρετούν την υπεράσπιση του Σωκράτους, απαντούν στις κατηγορίες που είχαν εκτοξευθεί εναντίον του και βοηθούν τον αναγνώστη να αισθανθεί θαυμασμό για τον μεγαλύτερο από τούς φιλοσόφους που έδειξαν οι αιώνες.

Συγκρίνετε, τώρα, την αφήγηση αυτή με τις αφηγήσεις των Ευαγγελιστών για τον σταυρικό θάνατο του Ιησού. Εδώ ο αναγνώστης όχι μόνο δεν βοηθείται από καλολογικά σχήματα, αλλά και σκοντάφτει κάθε τόσο. Στον θάνατο δεν βαδίζει ένας λεβέντης, ένα παλληκάρι 33 χρόνων απαθές και ασυγκίνητο. Ίσα-ίσα είναι γεμάτος αγωνία και ο ιδρώτας του κατεβαίνει «ωσεί θρόμβοι αίματος». Και πόσες δυσκολίες δημιουργεί εκείνο το «ηλί, ηλί, λαμα σαβαχθανί, τουτέστιν ο Θεός μου, ο Θεός μου, Ίνα τί με εγκατέλειπες»! Ποιάν σκοπιμότητα εξυπηρετούσε το να επαναληφθούν στα Ευαγγέλια οι φοβερές αυτές λέξεις; Απλούστατα οι ευαγγελιστείς (ή επιτέλους εκείνοι που τούς αφηγήθηκαν τα γεγονότα) αυτά τα λόγια άκουσαν, αυτά τα λόγια επανέλαβαν, χωρίς να τούς περάσει από τον νου η ερώτηση μήπως θα ήταν σκοπιμότητα να μη κοινολογηθούν (και διαιωνιστούν) οι λόγοι αυτοί.

«[...] Καταλαβαίνω απολύτως έναν που δεν πιστεύει στα θαύματα. Αλλά δεν καταλαβαίνω εκείνον που λέει όχι μόνο ότι δεν πιστεύει, αλλά ότι "γνωρίζει" ότι είναι αδύνατον να υπήρξαν θαύματα. Και από πού αντλεί τη "γνώση" ότι είναι αδύνατο να υπήρξαν θαύματα; Γιατί, θα σας πει, τα θαύματα αντίκεινται στο φυσικούς νόμους. Και τί είναι οι φυσικοί νόμοι; Ας θυμηθούμε εδώ λίγο τον Hume. Είναι προτάσεις, συμπεράσματα της εμπειρίας από την παρατήρηση εκείνου που συμβαίνει συνήθως. Αλλά κανείς δεν είπε ότι το θαύμα συμβαίνει συνήθως. Είναι ακριβώς θαύμα. Γεγονός μεμονωμένο, ακριβώς γιατί αντίκειται σ' εκείνο που συμβαίνει συνήθως. Και για τα μεμονωμένα, για το μοναδικό, δεν υπάρχουν φυσικοί νόμοι.

Το θαύμα για μας τούς μεταγενεστέρους δεν είναι αντικείμενο γνώσεως, αλλά αντικείμενο πίστεως. Επαναλαμβάνω: Καταλαβαίνω απολύτως εκείνον που δεν θα πιστέψει στο θαύμα. Δεν μπορώ όμως να συμμερισθώ την αρνητική πεποίθηση του και μάλιστα όταν εμφανίζεται ως αρνητική "γνώση". Γιατί, όπως γι' αυτόν είναι δύσκολο να δεχθεί το θαύμα, έτσι και για μένα είναι δύσκολο να δεχθώ το ψέμα, ότι δηλαδή οι αφηγήσεις των Ευαγγελίων είναι ψεύτικες. Είναι μια κουβέντα να πεις πώς οι Ευαγγελιστείς λένε ψέματα. Αν καθίσεις όμως και θελήσεις να αναπαραστήσεις πώς σκαρώθηκαν αυτά τα ψέματα, θα δεις πώς σκοντάφτεις σε δυσκολίες πολύ μεγαλύτερες από κείνες που συναντάς, όταν δέχεσαι τα θαύματα. Και για να μην καταπιαστούμε τώρα με ειδική έρευνα των διαφόρων θαυμάτων, θα αποσαφηνίσουμε όσα λέμε, με το κατ εξοχήν θαύμα, την Ανάσταση του Ιησού.

Και τα τέσσερα Ευαγγέλια, ευθύς μετά την Σταύρωση και τον θάνατο, αναφέρουν και περιγράφουν την Ανάσταση του Ιησού και τις εμφανίσεις του στους Αποστόλους ύστερα από την Ανάσταση. Και επί πλέον ο Απόστολος Παύλος μιλεί για την Ανάσταση και σε πολλά άλλα μέρη, ιδιαίτερα όμως στη γνωστή περικοπή Α' επιστ. Προς Κορινθίους, ιε' 12-34, όπου φαίνεται και πόσο κεντρική σπουδαιότητα έχει για το όλο χριστιανικό μήνυμα το γεγονός και το κήρυγμα της Αναστάσεως. Άλλωστε με αυτή την εξαγγελία της Αναστάσεως ο Παύλος κατέκλεισε την τόσο θεμελιακή σε σπουδαιότητα δημηγορία του στον Άρειο Πάγο.

Εδώ όμως προβάλλει ένα ζήτημα. Αμφισβητείται αν τα Ευαγγέλια στην αρχική τους μορφή περιέ-χουν τη διήγηση για την Ανάσταση. Ομολογώ όμως ότι δεν καλοκατάλαβα πώς αλλιώς μπορούσαν να κλείνουν τα Ευαγγέλια στην αρχική τους μορφή, αν δεν περιείχαν τη διήγηση για την Ανάσταση. Τα Ευαγγέλια έλεγαν ότι ο Ιησούς είπε τούτο και εκείνο και κατόπιν σταυρώθηκε, τον έθαψαν και τελείωσε η ιστορία; Ας με συγχωρήσει ο αναγνώστης, αλλά εγώ δεν θεωρώ σοβαρές τέτοιες σκέψεις. Τα Ευαγγέλια εγράφησαν, για να φέρουν το χαρούμενο μήνυμα της Αναστάσεως. Στον νου των Ευαγγελιστών —αυτό είναι το μόνο φυσικό— πρώτα υπήρχε το ότι θα γράψουν για την Ανάσταση και έπειτα όλα τα άλλα, έστω και αν για λόγους χρονικού ειρμού, πρώτα εγράφησαν τα άλλα και έπειτα η Ανάσταση. Ότι δε η Ανάσταση ήταν για τούς Ευαγγελιστές το πρωτεύον, το κύριο, αυτό φαίνεται και από το ότι για την Ανάσταση μιλούν και οι τέσσερις Ευαγγελιστές, ενώ δεν συμβαίνει το ίδιο για άλλα γεγονότα της ζωής του Κυρίου. Γι' αυτήν την γέννηση του Ιησού ούτε ο Μάρκος μιλά ούτε ο Ιωάννης. Μιλούν όλοι όμως για την Ανάσταση. Γιατί αν δεν επρόκειτο να μιλήσουν για την Ανάσταση, δεν υπήρχε λόγος να ανοίξουν το στόμα τους ή να πιάσουν την πέννα και να γράψουν.

Δεν μπορεί, λοιπόν, να γίνει σοβαρή αμφισβήτηση πώς οι αφηγήσεις για την Ανάσταση είναι γνήσιο μέρος του περιεχομένου των Ευαγγελίων ευθύς από την αρχή. Το ζήτημα είναι αν οι αφηγήσεις αυτές είναι αληθινές.

Νομίζω ότι, αν περιεχόμενο των αφηγήσεων δεν ήταν ένα θαύμα, δεν θα υπήρχε κανείς που να είχε λόγο να αμφισβητήσει την αλήθεια των αφηγήσεων αυτών. Γιατί να την αμφισβητήσει; Σε τί οι αφηγήσεις αυτές είναι λιγότερο αξιόπιστες από οποιανδήποτε άλλη ιστορική αφήγηση, τουλάχιστον μέχρι της εποχής όπου η τεχνολογική πρόοδος παρέχει δυνατότητες έλεγχου; Γιατί, δηλαδή, πιστεύομε σε τόσους και τόσους Ιστορικούς συγγραφείς και δεν θα πιστέψουμε στους Ευαγγελιστές; [...].

Ναι, αλλά εδώ προβάλλει πάλι εκείνο που λέμε πολλές φορές. Ότι δηλαδή δεν αρκεί να λες τί δεν πιστεύεις, αλλά τί δέχεσαι στη θέση εκείνων που απορρίπτεις. [...].

Η απάντηση του αρνητή θα είναι περίπου πώς οι Ευαγγελιστείς πλανήθηκαν. Νόμισαν ότι είδαν τον Χριστό αναστημένο και αυτό ήταν απλούστατα η φαντασία τους. Αυτό άλλωστε έχει λεχθεί ως τώρα αναρίθμητες φορές.

Μπορείτε να το λέτε αυτό, με μια μόνο προϋπόθεση: Ότι δεν έχετε διαβάσει ποτέ τις διηγήσεις για την Ανάσταση μέσα στα Ευαγγέλια. Διαβάστε τις και πέστε στη συνείδηση σας αν είναι δυνατόν οι διηγήσεις αυτές να είναι φαντασία. Αυτές οι αφηγήσεις δεν μιλούν για μια στιγμιαία εμφάνιση που να μπορεί κανείς να υποθέσει πώς πρόκειται για φαντασία. Ίσα-ίσα είναι τέτοιες, που αποκλείουν κάθε παρόμοια υπόθεση. Όσοι θέλουν να αρνηθούν την αλήθεια αυτών που γράφουν τα Ευαγγέλια για την Ανάσταση ένα μένει να πουν: Ότι οι Ευαγγελιστείς, απλούστατα, ψεύδονται.   [...].

Αλλά αν παραδεχθώ πώς οι Ευαγγελιστές ψεύδονται, θα πω πράγματα που είναι αντίθετα προς την εμπειρία μου. Γιατί, πώς το θέλετε, είναι αντίθετο στην εμπειρία μου ως κοινωνικού άνθρωπου να δεχθώ ότι βρέθηκαν άνθρωποι να σκαρώσουν ένα τέτοιο ψέμα, μόνο και μόνο για να έχουν την ευχαρίστηση να υποστούν διωγμό ή μαρτυρικό θάνατο.

Τελειώνω, γιατί δεν βλέπω τί νόημα θα είχε να συνεχίσω τη συζήτηση. Ή θα δεχθούμε την Ανάσταση ή δεν θα την δεχθούμε. Εγώ την δέχομαι. Χωρίς δυσκολία; Όχι! Με πολλή δυσκολία, γιατί μου λείπει η διευκόλυνση από σύγχρονη παρόμοια εμπειρία. Αλλά, αν μου είναι δύσκολο να δεχθώ την Ανάσταση, μου είναι αδύνατο να πιστέψω όσα λέγονται από εκείνους που την αρνούνται».

Για την αντιγραφή ΧΡΥΣΗ Δ. ΜΑΝΩΛΟΠΟΥΛΟΥ-ΤΣΕΝΤΟΥ

ΠΗΓΗ: «Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΔΟΣ» ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2011

____________________________________________

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΠΟΥ ΔΙΑΔΙΔΕΤΕ ΤΟ "ΝΕΑ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΑ"

Αν και δεν δημοσιεύουμε σχόλια, λαβαίνουμε υπόψη μας ό,τι και αν μας στείλετε.

  

.