Και εις ανώτερα...

Αυτοί θα διδάξουν πίστη στους Έλληνες;

 Από την εφημερίδα της ομογένειας "Ελληνική Γνώμη" (Δεκ. 2011) αντιγράφουμε:

Το μήνυμα των Χριστουγέννων

Επιμέλεια ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΔΙΚΟΓΛΟΥ 2

Τι έδειξε εμπειρική έρευνα σε φοιτητές στο Τμήμα Θεολογίας του Α.Π.Θ.

Ενδιαφέροντα στοιχεία προκύπτουν από εμπειρική έρευνα στο πλαίσιο γραπτής άσκησης της Ομιλητικής-Επικοινωνίας του Δ΄ Εξαμήνου τον Ιούνιο του 2006 στο Τμήμα Θεολο­γίας του Α.Π.Θ., όπου ανάμεσα σε άλλα, ζητήθηκε από τους φοιτητές και το εξής: «γράψτε σε μία παρά­γραφο ένα δικό σας χριστουγεννιά­τικο μήνυμα, με θεματική πρόταση, βιβλική τεκμηρίωση και σύγχρονη προσέγγιση». Η ΕΡΕΥΝΑ δημοσιεύτηκε στη συλ­λογή άρθρων της Δήμητρας Α. Κούκουρα, Καθηγήτρια, στο Τμήμα Θεολογίας Α.Π.Θ. με τίτλο "Το μήνυμα του Ευαγγελίου. Πρόσληψη-μετάδοση". Εκ­δόσεις Πουρναρά Θεσσαλονίκη 2009.

Στις εξετάσεις προσήλθαν 202 φοιτη­τές και φοιτήτριες, οι οποίοι όφειλαν να έχουν μελετήσει ένα σχετικό εγχειρίδιο μεθοδολογικής προσέγγισης ομιλητι­κών κειμένων, όπου πολλαπλώς ανα­λύονται λόγοι ελληνοφώνων Επισκόπων με θέμα τη Γέννηση του Ιησού Χριστού. Το εγχειρίδιο προσφέρει ποικιλία θεματικών προτάσεων από βι­βλικά, πατερικά και υμνογραφικά παρα­θέματα, άφθονη βιβλική τεκμηρίωση για την Ενανθρώπηση του Υιού και Λόγου του Θεού και ποικίλες αναφορές στην επικαιρότητα του έτους 1994, κατά το οποίο εκφωνήθηκαν τα κείμενα που πε­ριέχονται. Οι απαντήσεις στο ζητούμενο της άσκησης, αναφέρει η Δήμητρα Α. Κούκουρα, Αν. Καθηγήτρια, στο Τμήμα Θεολογίας Α.Π.Θ. προσφέρουν αρκετά ερεθίσματα προβληματισμού για την πρόσληψη του μηνύματος των Χριστου­γέννων από μία ομάδα νέων που έχει ανατραφεί σε περιβάλλον με χριστιανι­κές καταβολές και για την αναμετάδοσή του από τους ιδίους.

Τα αποτελέσματα της έρευνας, όπως στη συνέχεια θα καταδειχθεί, δεν υπήρ­ξαν ιδιαιτέρως ενθαρρυντικά ως προς τη θεολογική κατανόηση της εορτής των Χριστουγέννων και εν συνεχεία ως προς την γλωσσική διατύπωση του μηνύματός της. Οι αιτίες προφανώς, επισημαίνει η καθηγήτρια ανάγονται στην απουσία ου­σιαστικής κατήχησης, στα ελλείμματα της εγκυκλίου παιδείας, στην κακοποί­ηση της ελληνικής γλώσσας από τηλε­παρουσιαστές χαμηλού μορφωτικού επιπέδου αλλά ευρείας θεαματικότητας, όπως επίσης και στον ισχύοντα νόμο, που επιτρέπει στους φοιτητές να μην πα­ρακολουθούν τις παραδόσεις, να οφεί­λουν σωρεία          προηγουμένων μαθημάτων και συγχρόνως να εγγρά­φονται ακωλύτως σε επόμενα έτη σπου­δών. Στο σύνολο των 202 φοιτητών που έδωσαν την άσκηση οι 12 δεν συνέταξαν ένα δικό τους μήνυμα. Από τα 190 μηνύ­ματα που τελικώς εξετάσαμε τα 107 στη­ρίζονται σε μία γενική διαπίστωση. Για παράδειγμα «Κάθε Χριστούγεννα σε όλη την ανθρωπότητα γιορτάζουμε τη γέν­νηση του Υιού του Θεού. Την ημέρα των Χριστουγέννων πηγαίνουν στην εκκλη­σία για να γιορτάσουν και να κοινωνή­σουν» (152). Τρία μηνύματα αρχίζουν με προτροπή, ένα με ευχή και ένα με ερώ­τηση. Η μία προτροπή έχει επιδράσεις από πολιτικά διεθνιστικά συνθήματα του παρελθόντος: «Χριστιανοί όλου του κό­σμου, ενωθείτε για να γιορτάσουμε μαζί το χαρμόσυνο μήνυμα της γέννησης του Χριστού. Ένα γεγονός που φέρνει χαρά, ηρεμία, γαλήνη, ειρήνη σε όλον τον κόσμο…».

Η σωρεία των ορθογραφικών λαθών που επισημάνθηκαν, σημειώνει επίσης η καθηγήτρια, είναι ενδεικτική της πενι­χρής γνώσης της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και κατ’ επέκτασιν της λόγιας εκκλησιαστικής γλώσσας, η οποία ενι­σχύεται από την έλλειψη εξοικείωσης με τα βιβλικά και υμνογραφικά κείμενα και την πλημμελή προετοιμασία για τη συμ­μετοχή στις εξετάσεις. Το αποτέλεσμα είναι η εικόνα της ημιμάθειας, η οποία αντανακλά και μερική κατανόηση του περιεχομένου των παραθεμάτων, όπως άλλωστε μαρτυρείται και από τις περι­πτώσεις ελεύθερης απόδοσης του νοή­ματός τους. Ο συσχετισμός της Γεννήσεως του Χριστού με τη σωτηρία των ανθρώπων κυριαρχεί στις απαντή­σεις. Παράλληλα αριθμούνται αρκετές περιπτώσεις, όπου η σωτηρία εξειδι­κεύεται με τον φωτισμό των ανθρώπων, τον αγιασμό τους, την ενότητα, την αγάπη και την ελπίδα. Τα παραθέματα που έχουν σταχυολογηθεί είναι ενδει­κτικά για την έρευνα ως προς τον βαθμό πρόσληψης - κατανόησης του μηνύμα­τος των Χριστουγέννων και την ακρίβεια της γλωσσικής του διατύπωσης, η οποία συνιστά και την αναμετάδοση του μηνύ­ματος. Ειδικότερα η καθηγήτρια κ. Κού­κουρα παραθέτει μεταξύ άλλων: -«Ο Χριστός γεννήθηκε σε φάτνη της Βηθλεέμ….αγαπητά μου τέκνα σας μιλώ με ειλικρίνεια και σεβασμό, ο Επίσκοπός σας. (Κείμενο φοιτητή σε θέση Επισκό­που από επίδραση του εγχειριδίου, παρ’ όλον το διαφορετικό ζητούμενο της άσκησης).

-  «Χριστός γεννάται σήμερον εν Βη­θλεέμ τη πόλει, με αυτή τη φράση δανει­σμένη από τα κάλαντα του λαού μας θα ξεκινήσω τον λόγο μου. (Αμεσότητα σε α΄ ενικό πρόσωπο).

-  «Χριστιανοί όλου του κόσμου, ενω­θείτε για να γιορτάσουμε όλοι μαζί το χαρμόσυνο μήνυμα της γέννησης του Χριστού. Ας αγκαλιάσουμε αυτόν που μας πρόδωσε και ας του δώσουμε μία δεύτερη ευκαιρία να επανορθώσει». (Επίδραση από πολιτική συνθηματολο­γία).

Η γενική εικόνα των κειμένων, όπως διαπιστώνει κανείς από τα παραθέματα, δεν αντιστοιχεί στα θεωρητικώς αναμε­νόμενα από φοιτητές που ευρίσκονται

στο 14ο χρόνο συνεχών σπουδών, είχαν επιλέξει το θεωρητικό πεδίο στο Λύκειο και ήδη έχουν συμπληρώσει το δεύτερο έτος στη Θεολογική Σχολή. Η δομή των παραγράφων στηρίζεται σε μία θεματική πρόταση και σε σχόλια, τα οποία ωστόσο μεταξύ τους σπάνια παρουσιάζουν αλ­ληλουχία νοημάτων. Συνήθως απαριθ­μούνται κρίσεις και απόψεις χωρίς λογική και πολύ λιγότερη θεολογική τεκμηρίωση.

Το θεολογικό μήνυμα της εορτής των Χριστουγέννων εν πολλοίς εξηγεί η κ. Κουκούρα, πάσχει ως προς την ακριβή διατύπωσή του ή τη σαφή περιγραφή, γεγονός το οποίο οδηγεί στο συμπέρα­σμα ότι εν πολλοίς παραμένει άγνωστο ή αναφομοίωτο. Η δυσκολία δεν εντοπί­ζεται ως προς την προσωπική τοποθέ­τηση ή την αποδοχή του μυστηρίου της θείας Οικονομίας, εφόσον αυτό δεν ήταν ζητούμενο, αλλά ως προς τη θεολογική γνώση και τη μετάδοση αυτής της γνώ­σης, η οποία συχνά είναι ασαφής, συγ­κεχυμένη και σε ορισμένες περιπτώσεις εξ αγνοίας ή εξ αφελείας νεστοριανή -μονοφυσιτική.

Η απώλεια του νοήματος της εορτής των Χριστουγέννων στη σύγχρονη εποχή επισημαίνεται με ευστοχία, οι προτροπές ωστόσο για τον σωστό εορ­τασμό είναι γενικόλογες και ασαφείς.

Η άγνοια του γλωσσικού κώδικα των βιβλικών, λειτουργικών και πατερικών κειμένων, από την ελλιπή γνώση των προγενεστέρων μορφών της ελληνικής γλώσσας και την ισχνή έως ανύπαρκτη εξοικείωση με αυτά τα κείμενα, καθιστά προβληματική και την πρόσληψη και την αναμετάδοση του μηνύματος. Γι αυτόν τον λόγο, όταν επιχειρείται ελεύθερη απόδοση των κειμένων, συχνά παρατη­ρούνται αρκετά επικίνδυνες θεολογικές παρανοήσεις. Το λεξιλόγιο και το γενι­κότερο ύφος των κειμένων σε πολλές περιπτώσεις, τονίζει ακόμα η κ. Κου­κούρα, μιμείται πρότυπα κληρικών με ανάλογες προσφωνήσεις, προτρεπτι­κούς λόγους, παραινέσεις, ερωτήσεις κ.ο.κ. τα οποία δεν ανταποκρίνονται σε συντάκτες νεανικής ηλικία, αν και το ζη­τούμενο της άσκησης ήταν να γράψουν οι ίδιοι ένα δικό τους μήνυμα. Σε πολλές ωστόσο περιπτώσεις το ύφος είναι πη­γαίο, οπότε αυτομάτως εκδηλώνονται επιδράσεις από τα ΜΜΕ στο λεξιλόγιο, σε δάνειες εκφράσεις από το χώρο της πο­λιτικής, της διαφήμισης ή και της αγγλι­κής γλώσσας που οπωσδήποτε δεν προέρχονται από εμβριθή γνώση της ξένης γλώσσας, εφόσον πρόκειται μόνο για συγκεκριμένες τυποποιημένες εκ­φράσεις που διακινούνται σε τηλεοπτικές εκπομπές.

Πιο αναλυτικά εξηγεί η επίδραση των ΜΜΕ εξάλλου αποτυπώνεται με σαφή­νεια και σ’ ένα κείμενο, το οποίο ομοι­άζει περισσότερο με δελτίο ειδήσεων παρά με χριστουγεννιάτικο μήνυμα:

«Με λαμπρότητα γιορτάστηκαν και φέτος τα Χριστούγεννα σε όλες τις εκ­κλησίες της Ελλάδος, απ’ άκρη σ’ άκρη. Όλοι οι πιστοί προσέρχονται στις εκκλη­σίες για να προσευχηθούν για τα προ­βλήματα που περνάνε ή ακόμα για να βρουν την ηρεμία κοντά στον Θεό, με σκοπό να ακούσουν το σωτήριο μήνυμα της ενανθρωπήσεως του Υιού και Λόγου του Θεού. Όλοι αυτές τις άγιες μέρες πι­στεύουν και περιμένουν ένα καλύτερο αύριο, μακριά από ασθένειες, θανάτους και δυστυχία».

Ένα από τα ζητούμενα της άσκησης υπήρξε και η βιβλική τεκμηρίωση, σύμ­φωνα με όσα ισχύουν στο παράδειγμα των πατερικών ομιλιών, όπου η θεολο­γική τεκμηρίωση του θέματος στηρίζε­ται σε επιπλέον επιχειρήματα από την Αγία Γραφή. Σε κανένα κείμενο δεν υπήρξε παρόμοια τεκμηρίωση, εκτός από την περίπτωση των θεματικών προ­τάσεων όπου απαντούν βιβλικά χωρία, καταλήγει η αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Θεολογίας του Α.Π.Θ. =

---------------------------------------------------------------------------------------

« Όσοι θέλουσι να πλουτώσι πίπτουσιν εις πειρασμόν

 και παγίδα και εις επιθυμίας πολλάς ανοήτους και βλαβεράς, 

αίτινες βυθίζουσι τους ανθρώπους εις όλεθρον και απώλειαν. » 

( 1Τιμ. 6:9 )

--------------------------------------------------------------------------------------

Στείλτε αυτό το μήνυμα τώρα σε κάποιον ενδιαφερόμενο φίλο σας.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΠΟΥ ΔΙΑΔΙΔΕΤΕ ΤΟ "ΝΕΑ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΑ" 

Αν και δεν δημοσιεύουμε σχόλια, λαβαίνουμε υπόψη μας ό,τι και αν μας στείλετε. 

Διεύθυνση: neakaipalaia@gmail.com