«Ο προσεκτικός επισκέπτης των ανακτόρων του Τοπ Καπί
(της πάλαι ποτέ Υψηλής Πύλης) στην Κωνσταντινούπολη θα παρατηρήσει
χωρίς αμφιβολία μια διαφοροποίηση στις προτιμήσεις των περιηγητών του
χώρου. Αν οι περισσότεροι δυτικοί τουρίστες τείνουν να εκστασιάζονται
κυρίως μπροστά στα τεραστίων διαστάσεων πολύτιμα πετράδια του
θησαυροφυλακίου των σουλτάνων, για τους μουσουλμάνους επισκέπτες άλλα
είναι τα εντυπωσιακότερα εκθέματα. Πρόκειται για μια σειρά κειμήλια,
ιερά για τους μουσουλμάνους, που εκτίθενται στην αίθουσα 2 της τρίτης
αυλής, γνωστότερη σαν Xιρκά-ι-Σερίφ, και συνδέονται με το πρόσωπο του
προφήτη Μωάμεθ. Ανάμεσά τους συγκαταλέγονται όχι μόνο ο μανδύας
(χιζκα-ι-σααντέτ), το λάβαρο (σαντζάκ-ι-σερίφ), το μπαστούνι, το τόξο,
το ξίφος και μια επιστολή του Προφήτη, αλλά και ένα δόντι του, αποτύπωμα
της πατούσας του και μια καθόλου ευκαταφρόνητη συλλογή από ιερές
κατσαρές τρίχες της γενειάδας του. Στην είσοδο της αίθουσας, πινακίδες
προειδοποιούν τους αλλόθρησκους για την ιερότητα του συγκεκριμένου χώρου
και τους καλούν να δείξουν τον προσήκοντα σεβασμό.
Για την ιστορία των εν λόγω εκθεμάτων, εγκυκλοπαίδειες και
τουριστικοί οδηγοί μας πληροφορούν ότι αρχικός ιδιοκτήτης τους υπήρξε ο
-συνομήλικος του Προφήτη- άραβας ποιητής Καάμπ Μπέν Ζουχαϊρ · στη
συνέχεια πέρασαν στην ιδιοκτησία των Φατμιδών κι αργότερα των Μαμελούκων
της Αιγύπτου. Στην Κωνσταντινούπολη μεταφέρθηκαν το 1517 από το
σουλτάνο Σελίμ τον Α' το Σκληρό (1470-1520), αμέσως μετά την κατάκτηση
του Καϊρου, και έκτοτε αποτέλεσαν βασικό νομιμοποιητικό σύμβολο της
κυριαρχίας των Οσμανιδών. "Απαξ του έτους", μας θυμίζουν ο Νικηφόρος
Μοσχόπουλος και η Νοεμή Ζωηρού-Πασιά από τις στήλες της Μεγάλης
Ελληνικής Εγκυκοπαιδείας, "την 15ην του μηνός της νηστείας (Ραμαζάν) οι
σουλτάνοι μετέβαινον εν πομπή εις τα παλαιά ταύτα ανάκτορα, εκεί δε
ανοιγομένου του διαμερίσματος, εις το οποίον εφυλάσσοντο τα θρησκευτικά
κειμήλια, προσεκύνουν ταύτα, εξελέγχοντες ούτω και το κατά πόσον
διετηρούντο". Δικαίωμα να αντικρύσουν τα λείψανα του Προφήτη είχαν
αποκλειστικά και μόνο ο ίδιος ο σουλτάνος και ο μεγάλος Μουφτής της
Βασιλεύουσας. Ολα αυτά άλλαξαν πάντως δραστικά μετά την κατάργηση του
Χαλιφάτου το 1924 και το διαχωρισμό θρησκείας και κράτους που επέβαλε ο
Κεμάλ. Το Τοπ Καπί μετατράπηκε σε μουσείο και από το 1962 τα ιερά
κειμήλια εκτίθενται πλέον στη δημόσια θέα.
Υπάρχουν φυσικά και αυτοί που αμφισβητούν την αυθεντικότητά τους.
Τα περισσότερα πυρά συγκεντρώνει η (γραμμένη σε δέρμα γαζέλας) ιδιόχειρη
επιστολή του Προφήτη -με το επιχείρημα ότι είναι αμφίβολο αν ο
υποτιθέμενος συντάκτης της ήξερε γραφή κι ανάγνωση. Τις ίδιες -άν όχι
περισσότερες αμφιβολίες- εκφράζουν οι περισσότεροι δυτικοί τουριστικοί
οδηγοί για την αυθεντικότητα ενός άλλου ιερού λειψάνου, που φυλάσσεται
στην ακριβώς απέναντι αίθουσα, μαζί με τα υπερμεγέθη διαμάντια και
σμαράγδια του θησαυροφυλακίου των σουλτάνων. Υπενθύμιση του ομφάλιου
λώρου που συνδέει το Ισλάμ με τη Χριστιανοσύνη, τα οστά του χεριού του
Ιωάννη του Προδρόμου εκτίθενται κι αυτά στις προθήκες της Υψηλής Πύλης,
μέσα σε χρυσό περιτύλιγμα...» |
